ستة تختبر بها عقول الرجال
قَالَ مَولَانَا أمِيرُ الْمؤمِنينَ عَلِيٌ عَلَيهِ السَّلامُ : سِتَّةٌ تُخْتَبَرُ بِهَا عُقُولُ الرِّجَالِ [النَّاسِ] الْمُصَاحَبَةُ وَ الْمُعَامَلَةُ وَ الْوِلَايَةُ وَ الْعَزْلُ وَ الْغِنَى وَ الْفَقْرٌ
تصنيف غرر الحكم و درر الكلم، الرقم : 7860 ص: 343
شش چيز است كه آزمايش كرده مى شود به آنها عقل هاى مردان، مصاحبت، و معامله، و حكومت، و معزولى، و توانگرى، و درويشى، يعنى درين شش حال عقل و خرد مرد و قدر آنرا استنباط مىتوان كرد و «وجه استنباط در مصاحبت و معامله با او» ظاهرست، و در حكومت باعتبار خوبى سلوك و طغيان نكردن اوست يا خلاف آن، و در معزولى باعتبار صبر و اندوهناك زياد نشدن از آن و مرتبه خود را نگاه داشتن و خفيف نكردن و خلاف آنها، و در توانگرى باعتبار تواضع و فروتنى و باز ايستادن از محرّماتى كه بسبب توانگرى قادر بر آنها باشد و خلاف آنها، و در درويشى باعتبار صبر كردن بر آن و شكوه نكردن و راضى بودن و خلاف آنها.
